شبیه سازی کمی منابع آب زیرزمینی در سناریوهای مختلف جهت مصارف کشاورزی با استفاده از مدل pmwin (مطالعه موردی دشت قلعه تل)

مدل سازی یکی از روش های غیر مستقیم مطالعه منابع آب های زیرزمینی است که به علت کارایی بالا و هزینه کمتر نسبت به روش های دیگر در حال حاضر توجه زیادی را به خود جلب نموده است. مطالعه حاضر به منظور شبیه سازی آبهای زیرزمینی با استفاده ازمدل modflow، نرم افزار های pmwin 5.3 و pmpro در دشت قلعه تل در استان خوزستان صورت گرفته است. منطقه مورد مطالعه 74 کیلومتر مربع است که به یک لایه با 2679 سلول با ابعاد 300*300 متر تقسیم شده است. داده های پایشی آب های زیرزمینی، لیتولوژیکی، پارامترهای هیدروژئولوژیکی و داده های بارندگی در مدل مورد استفاده قرار گرفتند و با مدل modflowواسنجی و صحت سنجی گردید. شبیه سازی آبخوان برای حصول به مقادیر بهینه هدایت هیدرولیکی، جریان مرزی، آبدهی ویژه و نفوذ ناشی از بارندگی و آب برگشتی ازچاه ها از مهر 1388 تا شهریور 1389 به مدت یک سال واسنجی و از مهر 1389 تا آخر اسفند 1389 به مدت شش ماه صحت سنجی شد. بیلان آبی در سال 89-1388 توسط مدل محاسبه گردید. نتایج خروجی مدل بیانگر تغییرات منفی حجم ذخیره آبخوان بود. نهایتاً سناریوهای مختلف مدیریتی و کشاورزی برای دشت در نظر گرفته شد و واکنش آبخوان در مقابل آن ها پیش بینی گردید. از مهم ترین نتایج سناریوهای مدیریتی، کاهش 20 درصد پمپاژ از چاه های بهره برداری در منطقه پس از گذشت چهار سال، برای رسیدن آبخوان دشت قلعه تل به حالت تعادل بود. پس از بررسی سناریوهای کشاورزی مشخص گردید، با استفاده از منابع آبی موجود در منطقه می توان 2000 هکتار از اراضی دیم منطقه را تحت کشت آبی برد که با اعمال این سناریو، سطح ایستابی در قسمت های مرکزی و جنوب غربی آبخوان حدود دو متر کاهش می یابد. همچنین تأثیر تغییر الگوی آبیاری همراه با افزایش راندمان آبیاری، در 400 هکتار از اراضی آبی که با روش های آبیاری سطحی آبیاری می شدند، بررسی شد. با توجه به نتایج بیلان مدل با اجرای این سناریو، می توان به میزان2/3 میلیون مترمکعب به افزایش حجم ذخیره آبخوان کمک کرد.